Nieuwsbrief 05 - april 2006
Asbest: de verborgen tijdbom (Simone Aarendonk, beleidsmedewerker van het IAS)
Editorial door Simone Aarendonk, beleidsmedewerker van het IAS en samensteller van deze nieuwsbrief. Aan de hand van een aantal berichten in deze nieuwsbrief beschrijft zij hoe asbest werkt als een ‘verborgen tijdbom’ die jaarlijks wereldwijd ongeveer 100.000 slachtoffers maakt.
Epidemiologisch nieuws
Asbest: de verborgen tijdbom
Jukka Takala, directeur van het programma 'Safe Work' van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO, de organisatie van de Verenigde Naties die zich bezighoudt met arbeid, licht in een interview toe waarom de asbestziekte-epidemie steeds groter wordt, hoewel het gebruik van asbest in een groot aantal landen al jaren verboden is. Asbestziekten openbaren zich echter pas vele jaren na blootstelling, mesothelioom bijvoorbeeld gemiddeld na 30 tot 40 jaar. Daarnaast is de asbestvervuiling in veel westerse landen een enorm probleem. We zijn, volgens Takala, nog ver van een wereldwijd verbod op het gebruik van asbest. In ontwikkelingslanden wordt nog volop zonder bescherming met asbest gewerkt, bijvoorbeeld bij de sloop van schepen. Het is een uitdaging voor de internationale gemeenschap om deze ontwikkeling tegen te gaan door deze landen kennis en hulp aan te bieden bij het creëren van alternatief werk en bij het invoeren van substituten voor asbest. Volgens de ILO zullen jaarlijks in de komende 20 tot 25 jaar honderdduizend mensen in de hele wereld doodgaan omdat ze zijn blootgesteld aan asbest. Bron: ILO, 19 januari 2006. Meer www.ilo.orgVS: Sterfte aan mesothelioom in de periode 1999-2001
Van 1999 t/m 2001 overleden in de Verenigde Staten 7.524 mensen aan maligne mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker). Van hen was 80,5% man en 95,2% blank. Vergeleken met de totale bevolking ging het om 6 x zoveel mannen als vrouwen. Een relatief groot deel van hen kwam uit de kustgebieden, uit de scheepsbouw, industrie en chemie en met beroepen als loodgieter, pijpfitter of machinewerker. In absolute zin was aantal overlijdensgevallen het hoogst bij mensen die in de bouw hadden gewerkt. Bron: Bang, K.I. et al. (2006). Malignant mesothelioma mortality in the United States, 1999-2001. International Journal of Occupational Environment and Health, 12, 9-15.Asbest belangrijkste oorzaak van kanker in Verenigd Koninkrijk
Onderzoekers van de universiteit van Stirling schatten dat het aantal gevallen van arbeidsgerelateerde kanker in het Verenigd Koninkrijk vier keer zo hoog is als de officiële cijfers aangeven. Jaarlijks krijgen ongeveer 24.000 mensen in dit land kanker door hun werk. Dit betekent dat minstens 16% van alle gevallen van kanker door het werk zou komen. Asbest blijft voorlopig de belangrijkste oorzaak van kanker door werk omdat het in een enorm aantal gebouwen voorkomt. De officiële autoriteit, de Britse 'Health and Safety Executive', meldt slechts ongeveer 6000 gevallen van kanker door werk per jaar, 4% van het totaal aantal jaarlijkse gevallen van kanker. Dit cijfer is gebaseerd op internationale schattingen door de wetenschappers Doll en Peto uit 1981. Doll en Peto misten volgens de onderzoekers van de universiteit van Stirling veel gevallen van kanker omdat zij bijvoorbeeld mensen boven de 65 niet meerekenden. Asbestgerelateerde kanker openbaart zich echter gemiddeld pas 30 tot 40 jaar na blootstelling, dus meestal pas als mensen de 65 gepasseerd zijn. Het lijkt erop dat de schatting door de onderzoekers van de Universiteit van Stirling reëler is. Bron: Daily Mail en The Herald, 27 en 28 december 2005.2-3% van de longkankersterfgevallen in Verenigd Koninkrijk door asbest
Darnton en collega's onderzochten welk percentage van de longkankersterfgevallen in het Verenigd Koninkrijk in de periode 1980 tot 2000 asbestgerelateerd was. Dit deden zij door beroepsgroepen te vergelijken op rookgedrag, mesothelioom- en longkankersterftecijfers. Zoals verwacht was de gevonden relatie tussen asbestblootstelling en longkanker veel zwakker dan die tussen roken en longkanker. Beroepsgroepen die intensief aan asbest waren blootgesteld hadden 1,12 keer meer risico op longkanker dan groepen die niet aan asbest waren blootgesteld. De verhouding tussen het aantal gevallen van longkanker door asbest en het aantal gevallen van mesothelioom wordt geschat op 2/3de tot 1 op 1. Concluderend schatten deze onderzoekers dat ongeveer 2 tot 3%, namelijk tussen de 11.500 en 16.500 longkankersterfgevallen in het Verenigd Koninkrijk in de periode 1980 tot 2000 gerelateerd was aan asbest. Dit percentage is relatief lager dan in andere studies gevonden wordt. Bron: Darnton, A.J., et al. (2005). Estimating the number of asbestos-related lung cancer deaths in Great Britain from 1980 to 2000. Annals of occupational hygiene, 50, 10, 29-38.Asbest in India
India importeert bijna 100.000 ton asbest per jaar. De eigen asbestproductie, o.a. in mijnen en asbestcementfabrieken, draagt tussen de 5% en 10% bij aan het Nationaal Product. De industrie is pas in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw opgekomen dus relatief jong. Onderzoekers Dave en Beckett verwachten in de komende decennia een sterke stijging in het aantal mensen met asbestziekten. Op basis van de kenmerken van de Indiase asbestwerkers verwachten zij dat onder de slachtoffers relatief veel vrouwen en jongeren zullen zijn. Bron: Dave, S.K. & Beckett, W.S. (2005). Occupational asbestos exposure and predictable asbestos-related diseases in India. American Journal of Industrial Medicine, 48, 137-143.Maligne mesothelioom in Hong Kong
Chang en collega's onderzochten voor het eerst systematisch het voorkomen van het maligne mesothelioom (longvlies-/buikvlieskanker) in Hong Kong. In de databank van 12 van totaal 20 ziekenhuizen in Hong Kong vonden zij 67 gevallen, geregistreerd tussen 1988 en 2002, 54 mannen en 13 vrouwen. Drie kwart van hen had een arbeidsverleden met asbest, waarvan 70% in de scheepsbouw. De gemiddelde leeftijd was 63 jaar en mediane overleving 9,5 maanden. De gemiddelde incubatietijd was 46 jaar. Deze kenmerken komen ongeveer -overeen met resultaten uit epidemiologische studies in andere landen. Opmerkelijk was de vinding van een negatieve relatie tussen maligne mesothelioom en de aanwezigheid van 'pleurale plaques' (verdikking van het longvlies), een goedaardige asbestaandoening. Om dit te verklaren is meer onderzoek nodig. Het asbestgebruik in Hong Kong laat twee pieken zien, begin jaren 80 en in de jaren 90. Vanaf 2010 zal het aantal mensen met mesothelioom in Hong Kong stijgen. Bron: Chang KC et al. (2006).Malignant mesothelioma in Hong Kong. Respir Med. 2006 Jan.100(1):75-82.Australië: de kinderen van Wittenoom worden nu ziek
Veertig jaar na sluiting van de blauwe asbestmijn in het Australische plaatsje Wittenoom, zijn nog steeds tragische gevolgen zichtbaar. In het afgelopen half jaar is bij tenminste negen mensen die als kind in Wittenoom woonden een asbestziekte geconstateerd. Omdat een ziekte als mesothelioom (longvlies-/buikvlieskanker) zich pas ongeveer 40 jaar na blootstelling openbaart worden nu mensen ziek die als kind in de jaren 60 en 70 in Wittenoom woonden en speelden. Geschat wordt dat het om enkele honderden kinderen gaat die na de sluiting van de mijn tot eind jaren 70 in het plaatsje bleven wonen. Zij speelden op plekken waar overal asbest was. Bron: The West Australian, 6 maart 2006.Het Franse Nationale Mesothelioom Toezicht Programma
Het Franse Nationale Mesothelioom Toezicht Programma (NMSP) startte in 1998. In 21 Franse districten, een gebied waar een kwart van de Franse bevolking woont (16 miljoen inwoners), worden sinds 1998, volgens standaardprotocollen, een aantal gegevens van longvlieskankerpatiënten (pleuraal mesothelioom) bijgehouden. Op basis van deze gegevens hebben onderzoekers het aantal gevallen van longvlieskanker in Frankrijk in 1998 geschat op 660 tot 781 gevallen (afhankelijk van de definitie), waaronder 80% mannen met een gemiddelde leeftijd van 66 jaar bij diagnose. De industrieën met de hoogste risico's op longvlieskanker zijn: de scheepsbouw, de bouw, asbestindustrie en metaal-industrie. Beroepen met de hoogste risico's zijn: loodgieters, pijpfitters en metaalbewerkers. Naar schatting is in 83% van de gevallen de ziekte veroorzaakt door beroepsmatige blootstelling. In 67% van de gevallen werd de eerste pathologische diagnose bevestigd door het Franse mesotheliomen expertpanel. Het epitheloïde type longvlieskanker kwam het meest voor (70%). Van 103 gevallen was de overlevingsduur bekend. Die bleek het grootst bij jongere patiënten met het epitheloïde type mesothelioom. 62% Van de slachtoffers had een schadevergoeding aangevraagd voor hun ziekte, die aan bijna allen (91%) werd toegekend. Bron: Goldberg M, et al. (2006). The French National Mesothelioma Surveillance Program. Occup Environ Medicine, Feb 9.Schotse mesothelioom-epidemie treft veel vrouwen
Mesothelioom (longvlies-/buikvlieskanker) wordt meestal geassocieerd met mannen die lang geleden met asbest hebben gewerkt. Opmerkelijk is daarom dat in Schotland het aantal vrouwen met mesothelioom de laatste 20 jaar is verviervoudigd van 8 in 1980 tot 31 in 2002. Bij mannen steeg het aantal gevallen in dezelfde periode van 63 in 1980 tot 148 in 2002 en 166 in 2003. In het Verenigd Koninkrijk als geheel overleden in 2003 1874 mensen aan deze ziekte. Asbestslachtofferverenigingen schatten dat het aantal vrouwen dat deze ziekte krijgt nog veel hoger zal liggen dan de offficële cijfers aangeven omdat bij vrouwen meestal niet aan een relatie met asbest wordt gedacht en er dus sprake is van onderregistratie. Zij schatten dat op dit moment in het Verenigd Koninkrijk als geheel jaarlijks zo'n 120 vrouwen aan mesothelioom overlijden. Soms gaat het om huisgenoten die via de kleding van de asbestwerker zijn blootgesteld. In de meeste gevallen gaat het om vrouwen die in de scheepsbouw hebben gewerkt, de bedrijfstak waarin de meeste mannen aan asbest zijn blootgesteld. Er zijn echter ook gevallen bekend van vrouwelijke gepensioneerde verpleegkundigen en docenten die mesothelioom hebben gekregen. Bron: Sunday Express, 26 maart 2006.Asbest en Gezondheid nieuws
Handboek Asbest
Op initiatief van het Ministerie van VROM is een nieuwe informatiemap Handboek Asbest ontwikkeld. Deze informatiemap is de opvolger van de InfoMil-publicatie "235 vragen over asbest". In het handboek zijn katernen "Vragen en antwoorden", "Wet- en regelgeving" en "Algemene informatie" opgenomen. Het handboek kost 10 Euro. De inhoud van het Handboek Asbest is kosteloos te downloaden van InfoMil.nl. Meer vragen en antwoorden staan in de Kennisbank van InfoMil. Bron: Infomil. 25 januari 2006: www.infomil.nlUitbreiding milieumaatregelen asbest op website Infomil
De website van InfoMil is uitgebreid met ruim zevenhonderd milieumaatregelen en ongeveer zestig praktijkvoorbeelden. Naast algemeen toepasbare preventiemaatregelen zijn vele branchespecifieke maatregelen opgenomen. Ook op het gebied van asbest zijn enkele maatregelen opgenomen. De website Milieu en winst is opgegaan in de nieuwe databank. Bron: Infomil, 16 februari 2006. Meer www.infomil.nlNieuwsbrief Gevaarlijke stoffen
De februari ARBO nieuwsbrief van Kluwer is gewijd aan gevaarlijke stoffen op de werkplek, waaronder asbest. Hierin opgenomen zijn onder meer een checklist, een aantal vragen en antwoorden en links naar boeken en websites met informatie over gevaarlijke stoffen. Bron: Kluwer, februari 2006. Meer http://vedm.net/Boek 'Asbestos house'
De Australische schrijver Gideon Haigh beschrijft de asbestgeschiedenis van James Hardie, één van Australiës oudste en ooit meest bewonderde bedrijven. Hoe is het gekomen dat zo'n bedrijf zoveel asbestslachtoffers in de steek liet? Haigh beschrijft James Hardie niet als de enig verantwoordelijke voor alle asbest-ellende. Integendeel de asbestgevaren werd in de vorige eeuw op alle niveaus in de maatschappij genegeerd, zowel door vakbondsvertegenwoordigers als door de officiële gezondheidsauthoriteiten. Uiteindelijk hebben de advocaten de strijd gewonnen. Haigh concludeert dat de schadelijke gevolgen van asbest een last zijn die door de hele maatschappij gedragen moet worden. Bron: Herald Sun, 25 februari 2006.Juridisch nieuws
Rechtbank Den Haag: asbest geen oorzaak van longkanker
Een monteur heeft in de periode van 1971 tot 1997 gewerkt in de Cannerberg te Maastricht, waar het Navo Joint Operation Centre was gevestigd. Duidelijk is dat hij in zijn werk blootgesteld is aan asbest. Hij was tevens roker. In 2000 overleed hij aan de gevolgen van longkanker. Zijn nabestaanden vragen schadevergoeding omdat de asbestblootstelling een oorzaak zou zijn geweest van de longkanker. De rechtbank ondersteunt het verweer van het ministerie van Defensie dat er geen causaal verband is tussen de asbestblootstelling en de longkanker omdat de mate van blootstelling minder dan 25 vezeljaren is geweest. Volgens internationale opvattingen wordt er in gevallen van combinaties van roken en asbestblootstelling pas bij een mate van blootstelling van 25 vezeljaren aangenomen dat er een aanzienlijk verhoogd risico is op het krijgen van longkanker. Ook het beroep van de nabestaanden op aansprakelijkheid op grond van de omkeringsregel wordt door de rechter afgewezen omdat het causale verband tussen de blootstelling en de longkanker niet is aangetoond. Indien er wel sprake zou zijn geweest van een oorzakelijk verband, dan had het ministerie van Defensie, op grond van de omkeringsregel aansprakelijkheid alleen uit kunnen sluiten, als aannemelijk was gemaakt dat de longkanker ook zonder de blootstelling aan asbest zou zijn ontstaan. Bron: rechtspraak.nl, AU9747, Rechtbank Den Haag, datum uitspraak: 2 december 2005.VK: toch geen schadevergoeding voor asbestslachtoffers met "pleurale plaques"
Het Britse hooggerechtshof bepaalde in februari 2005 dat verzekeringsmaatschappijen en de Britse regering ook schadevergoeding moeten betalen aan asbestslachtoffers met "pleurale plaques" (een goedaardige verdikking van het borstvlies). De aandoening "an sich" is volgens het Hooggerechtshof geen reden voor compensatie maar wel de daarbijbehorende penetratie van de longen door asbestvezels die slachtoffers een extra risico geeft op het ontwikkelen van ernstiger asbestziektes en de angst die daarbij hoort. De verzekeraars gingen in beroep bij het het "Court of Appeal en stelden dat deze longaandoening niet als een ziekte aangemerkt kan worden omdat deze zelden pijn of andere ziekteverschijnselen geeft. Angst voor eventuele toekomstige klachten is volgens de verzekeraars niet voldoende om vergoeding te kunnen eisen. Op 26 januari j.l. heeft het Hof van Beroep (Court of Appeal) de uitspraak van het Hooggerechtshof vernietigd en de verzekeraars gelijk gegeven. Het hof heeft slachtoffers nog wel de mogelijkheid gegeven hiertegen in beroep te gaan bij het "House of Lords". De juridische strijd is daarmee nog niet afgelopen. Bron: The Financial Times, 27 januari 2006.Hoge Raad: zorgplicht werkgever afhankelijk van omstandigheden
Een werknemer is tijdens zijn dienstverband van 1965 tot 1967 als monteur bij een verwarmingsinstallatiebedrijf blootgesteld geweest aan asbest. In 1998 is hij overleden als gevolg van mesothelioom. De rechtbank oordeelde dat ook niet asbestverwerkende bedrijven bekend waren met de gevaren van asbest en dat de werkgever de verplichting had alle veiligheidsmaatregelen te nemen die waren vereist om haar werknemers tegen dat gevaar te beschermen. De Hoge Raad vernietigt dit oordeel omdat het "blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting". Het is volgens de Hoge Raad 'afhankelijk van de omstandigheden van het geval en van de toentertijd bestaande kennis en inzichten, welke veiligheidsmaatregelen van de werkgever konden worden verwacht'. De Hoge Raad concludeert dat 'het enkele feit dat gedurende het dienstverband van benadeelde bekend was, ook aan niet asbestverwerkende bedrijven, dat blootstelling aan asbeststof gevaar voor asbestose opleverde, er nog niet toe leidt dat op de werkgever de verplichting rustte veiligheidsmaatregelen te nemen om haar werknemers tegen dat gevaar te beschermen, ongeacht de duur en intensiteit van die blootstelling'. Het geding wordt verwezen naar het Gerechtshof Den Haag voor verdere behandeling en beslissing. Bron: Hoge Raad, 17 februari 2006, AU6927/C04199HR. Samenvatting www.rechtspraak.nlHoge Raad aanvaardt "proportionele aansprakelijkheid" in asbestzaak
De Hoge Raad heeft op 31 maart 2006 uitspraak gedaan over de aansprakelijkheid van een asbestverwerkend bedrijf waarin de werknemer gedurende lange tijd met asbeststof had gewerkt, maar ook jarenlang had gerookt. Voor het eerst kwam de Hoge Raad tot de volgende beslissing. Als een werknemer schade heeft geleden die zowel kan zijn veroorzaakt doordat zijn werkgever hem onvoldoende heeft beschermd tegen schade in de uitoefening van zijn werkzaamheden door blootstelling aan een voor de gezondheid gevaarlijke stof, als kan zijn veroorzaakt door een aan de werknemer zelf toe te rekenen oorzaak zoals roken, genetische aanleg, veroudering of van buiten komende oorzaken, of door een combinatie daarvan, terwijl niet met voldoende zekerheid is vast te stellen in welke mate de schade van de werknemer door deze omstandigheden of één daarvan is ontstaan, mag de rechter de werkgever tot vergoeding van de gehele schade van de werknemer veroordelen met vermindering van "kort gezegd" het aandeel dat aan het eigen toedoen van de werknemer valt toe te schrijven. De Hoge Raad sluit hiermee aan bij het advies van de Gezondheidsraad over longkanker na asbestblootstelling . De Gezondheidsraad adviseert om te komen tot een "proportionele compensatie", die erin bestaat dat het slachtoffer een hoger schadebedrag ontvangt naarmate de beroepsmatige asbestblootstelling, en dus de kans dat de longkanker door asbest werd veroorzaakt, groter is. Bron:Hoge Raad 31 maart 2006 LJN: AU6092. Samenvatting www.rechtspraak.nlMedisch nieuws
Onderzoek naar verbetering medicijn Alimta
Professor Hillary Calvert ontwikkelde aan de universiteit van Newcastle de chemotherapeutische behandeling met het medicijn Alimta. Tot nu toe werkt het voor een bepaalde groep mesothelioompatiënten levensverlengend met enkele maanden. Calvert denkt dat dit effect verbeterd kan worden. Er is een kleine groep patiënten die met Alimta behandeld is en vijf jaar na diagnose nog steeds in leven. Deze groep wordt nu nader onderzocht. Calvert denkt dat deze mensen het zo goed doen door de samenstelling van hun genen en de manier waarop Alimta op hun genen inwerkt. Het medicijn Alimta voorkomt dat tumorcellen zich reproduceren. Sommige tumorcellen kunnen dit proces omzeilen door op gezonde omliggende cellen in te werken. Bij de mensen die langer dan vijf jaar leven lukt die proces niet. Bron: Mesotheliomaweb.org, 3 maart 2006. Meer http://www.mesotheliomaweb.org/alimta-scientist.htmMesotheline, een diagnostische merker voor mesothelioom
Scherpereel en collega's onderzochten de niveaus van het eiwit soluble mesothelin-related protein (SMRP) in het bloedplasma (serum) en in het pleuraal vocht (vocht uit het longvlies) van 74 mensen met (maligne) mesothelioom (longvlies-/buikvlieskanker), 35 mensen met uitzaaiingen van andere tumoren in het longvlies en 28 mensen met goedaardige afwijkingen door asbestblootstelling. Het gemiddelde SMRP-niveau was bij de mesothelioompatiënten hoger dan bij de andere groepen, zowel in het bloedplasma als in het pleuraal vocht. De onderzoekers concluderen dat SMRP een veelbelovende merker voor de diagnose van mesothelioom zou kunnen worden. Het SMRP-niveau in het pleuraal vocht liet de grootste verschillen zien tussen de groep mesothelioompatiënten en de groep met uitzaaiingen van andere tumoren. Bron: Scherpereel, A. et al. (2006). Soluble mesothelin-related protein in the diagnosis of malignant pleural mesothelioma. Amercan Thoracic Society: Am J Respir Crit Care Medicine, Feb 2.Analyse van asbestvezels met scanning elektronen microscopy (SEM)
Scanning Elektronen Microscopy (SEM) is een microscopische techniek waarmee asbestvezels in longweefsel kunnen worden geteld en geanalyseerd. Victor Roggli deed dit bij 396 mesothelioompatiënten (longvlies-/buikvlieskanker) waaronder 28 mensen met buikvlieskanker (peritoneum mesothelioom) en 48 vrouwen. De hoogste vezelconcentraties werden gevonden bij de patiënten die ook asbestose hadden (stoflongen door asbest). Een hoger dan gemiddelde abestvezelconcentratie werd gevonden bij 87% van de mensen met longvlieskanker en 75% van de mensen met buikvlieskanker. De patiënten met buikvlieskanker door asbest hadden in het algemeen een hogere vezelconcentratie dan de groep met longvlieskanker. 60% Van de vrouwen met mesothelioom had een verhoogde asbestvezelconcentratie. Het merendeel van hen was als huisgenoot van een asbestwerker blootgesteld. Roggli zag vooral amfiboolasbestvezels (crocidoliet of amosiet), het type vezel dat in het longvlies kan doordringen. Bron: Roggli VL (2006). The role of analytical SEM in the determination of causation in malignant mesothelioma. Ultrastructural Pathology 30, 31-35.Australië: oprichting onderzoeksinstituut voor asbestziekten
In Sydney (New South Wales) zal een onderzoeksinstituut opgericht worden voor de strijd tegen asbestziekten die jaarlijks bij 350 mensen in dit deel van Australië vastgesteld worden. Het "Asbestos Diseases Research Institute" zal klinisch onderzoek doen naar meer effectieve behandeling en vroegere ontdekking van asbestziekten. Het instituut zal hierin samenwerken met de Australische "Dust Diseases Board". Bron: The Daily Telegraph, 22 maart 2006.Milieu/Veiligheid nieuws
Nog steeds doden door 11 september
De instorting van de WTC torens in 2001 heeft nog steeds schadelijke effecten op de gezondheid van mensen die op het terrein aanwezig waren tijdens en vlak na de ramp. The Philadelphia Inquirer meldt inmiddels al 24 sterfgevallen door aandoeningen aan luchtwegen en longen. Dit als gevolg van de gevaarlijke stoffen die vrijkwamen bij de ramp, waaronder asbest. Officiële instanties melden dat het nog te vroeg is om de lange termijn gezondheidseffecten van de ramp in te schatten. Dat kan pas over tientallen jaren. Anderen zeggen dat slechts één op de vijf werkers op de rampplek een vorm van bescherming (masker e.d.) tegen de stoffen droeg. Bron: The Philadelphia Inquirer, 14 januari 2006.Regels verwijderen asbest verscherpt
De sloop van gebouwen moet straks gebeuren volgens strengere regels om vervuiling door asbest tegen te gaan. Staatssecretaris Van Geel (Milieu) heeft op 23 januari het "Asbestverwijderingsbesluit 2005" met deze strengere regels naar de Tweede Kamer en de Eerste Kamer gestuurd. Wie straks een pand wil afbreken, moet een asbestinventarisatierapport laten opstellen. Dat rapport is verplicht voor het verkrijgen van de (gemeentelijke) sloopvergunning. Ook mag alleen nog een gecertificeerd bedrijf dat rapport opstellen en het latere sloopwerk doen. Jaarlijks overlijden naar schatting ongeveer achthonderd mensen als gevolg van blootstelling aan asbest in het verleden. Zij kwamen meestal via hun werk langdurig in contact met het materiaal. Bron: Asbestslachtoffersvereniging Nederland, Vrom, 23 januari 2006. Meer http://www.kankerpatient.nl/avn/Asbest in scholen schadelijk voor personeel
Personeel dat langdurig werkzaam is oude scholen waarin asbest is verwerkt, loopt gezondheidsrisico's. Er moet zo snel mogelijk een lijst komen van 'asbestscholen' om het kankerverwekkende materiaal te kunnen saneren. Dat stelt het Comite Asbestslachtoffers naar aanleiding van de dood van een 49-jarige leerkracht uit Amersfoort. Nabestaanden van de leraar gaan een schadeclaim indienen. Het is voor het eerst dat voor een docent een asbestclaim wordt gelegd. De man overleed aan de gevolgen van de ziekte mesothelioom, longvlieskanker die ontstaat na blootstelling aan asbest. De leraar had jarenlang in een ernstig vervuild schoolgebouw voor de klas gestaan. Bron: Tubantia/Twentsche Courant, 9 februari 2006.Bibliotheek met 21 kilometer asbestboeken
Frankrijk heeft meer problemen met asbest dan alleen het vliegdekschip de Clemenceau dat niet in India gesloopt mag worden. Zo weet de nationale bibliotheek in Parijs niet wat te doen met 700000 met asbest verontreinigde documenten. Onlangs lekte uit dat een aanzienlijk deel van de collectie van de Bibliothéque Nationale de France (BNF) asbeststof bevat. Dat kwam vorig najaar aan het licht tijdens de controle van de luchtkwaliteit, zo staat in een rapport. Uit een interne rapportage blijkt dat alle besmette documenten afkomstig zijn uit een depot in het even buiten Parijs gelegen Versailles. Dat dit depot vol asbest zat, was wel bekend. Bron: Trouw, 17 februari 2006Twintig milieuslachtoffers door Japanse asbestfabriek
Tussen 2002 en 2004 overleden in het Japanse Amagasaki 143 mensen aan een asbestgerelateerde ziekte. Twintig van hen hadden nooit met asbest gewerkt. Drie van deze twintig waren huisgenoten. zij kwamen in aanraking met asbest via de werkkleding van de (ex-)werknemer van de machinefabriek, waar voorheen met asbest werd gewerkt. Bij 17 mensen kon geen specifieke blootstellingsoorzaak worden aangewezen. Zij zaten op school, werkten en woonden in de directe omgeving van de fabriek, maar hadden er nooit gewerkt. Dit meldde het Japanse ministerie van milieu begin februari. Bron: The Yomiuri Shimbun, 11 februari 2006.Onderzoek naar asbestbodemverontreiniging in Nederland
Asbest wordt niet alleen aangetroffen op wegen en erven, maar ook op andere plekken in de grond. In opdracht van het ministerie van VROM is daarom een asbestinventarisatie uitgevoerd in het kader van het "Landsdekkend Beeld Bodem". Het doel van deze inventarisatie was het inzichtelijk maken waar de asbestindustrieën aanwezig zijn geweest. Daarnaast was de inventarisatie gericht op het ontwikkelen van een methode voor het opstellen van een asbestkansenkaart waarop de kans van aanwezigheid van asbest zichtbaar kan worden gemaakt. Op grond van de resultaten laat staatssecretaris Van Geel nader onderzoek uitvoeren naar de ernst en omvang van de potentiële asbestbodemverontreiniging bij die locaties die expliciet naar voren zijn gekomen uit de rapportage, te weten Van Gelder te Wormer, Forbo te Assendelft (en Coevorden) en Balamundi in Huizen. Bron: Ministerie van VROM: voortgang asbestdossier, 10 maart 2006, brief staatssecretaris Van Geel aan Tweede Kamer. Meer http://www.vrom.nl/pagina.html?id=16541.Asbestschepen: een mondiaal probleem
Laurie Kazan schrijft in dit artikel op de site van het "International Ban Asbestos Secretariat" over het probleem van de sloop van schepen die vol met asbest zitten. Om de kosten beperkt te houden laten westerse landen hun schepen slopen in lage lonenlanden als India, Bangladesh, Turkije, Argentinië, Brazilië en Polen. Landen waar niet alleen de lonen laag zijn, maar waar bovendien veiligheidsmaatregelen voor asbestverwijdering minder streng zijn of zelfs geheel ontbreken. Greenpeace probeert dit te voorkomen en behaalde onlangs nog een succes door het tegenhouden van het Franse schip de Clemenceau dat, na veel protest, door president Chirac naar Frankrijk werd teruggeroepen. Momenteel probeert Greenpeace te voorkomen dat de asbest uit het Nederlandse schip de SS Rotterdam in Polen wordt verwijderd. Volgens Greenpeace heeft Nederland zelf de wettelijke en morele plicht om voor verwijdering van het eigen gevaarlijke afval te zorgen en dit probleem niet naar een land als Polen te exporteren, waar men geen mogelijkheden heeft om dit op een milieuvriendelijke wijze te doen. In februari heeft het Poolse sloopbedrijf het Nederlandse ministerie van VROM toestemming gevraagd om het te verwijderen asbest naar Nederland te vervoeren. Dit is geweigerd omdat Nederland op basis van nationale wetgeving geen afval mag invoeren dat niet hergebruikt of "gerecycled" kan worden. Het schip ligt nu in de haven van Gdansk zonder dat er iets gebeurt. Bron: International Ban Asbestos Secretariat, 8 maart 2006. Meer www.ibas.btinternet.co.ukIndiase slopers in hongerstaking na terugroepen Clemenceau
Indiase slopers dreigden in februari in hongerstaking te gaan uit protest tegen het terugroepen van het Franse vliegdekschip Clemenceau dat vol zit met asbest en onderweg was naar India om te worden ontmanteld. De Indiërs vrezen dat met het besluit van Chirac definitief een einde komt aan de werkgelegenheid in de Indiase sloopindustrie in de stad Alang . De ontmanteling van het schip zou aan 200 tot 400 mensen een jaar werk hebben gegeven. De Franse president riep het schip uit de Indische Oceaan terug naar Frankrijk nadat de Franse Raad van State het besluit om het schip aan een sloopwerf in India over te dragen, had geschorst. Dat gebeurde op verzoek van vier milieuorganisaties die wezen op de risico's voor vooral de Indiase arbeiders die het schip zouden moeten demonteren. Bovendien voldoet het schip niet aan de normen voor de export van gevaarlijk afval, zoals geregeld in het Verdrag van Basel. Greenpeace noemde het besluit van Chirac 'een overwinning voor de de arbeiders in India, het milieu en het recht'. Eerder had het Indiase hooggerechtshof al een sloopverbod afgekondigd zolang niet duidelijk was hoeveel gevaarlijke stoffen er in het schip waren verwerkt. Volgens milieuorganisaties zit er zeker 500 tot 1000 ton asbest in de 'Clem'. Als gevolg van deze ontwikkeling heeft nu ook de regering van Bangladesh een schip vol asbest de toegang geweigerd. Het gaat om het cruiseschip de SS Norway dat door een Bengalese opkoper is gekocht om te worden gesloopt. Volgens Greenpeace zit in dit uit 1960 daterende schip, dat in Frankrijk is gebouwd en vroeger de SS France heette, 1250 ton asbest. Bron: ANP/De Tijd, 17 februari 2006.Verwarring in Kroatië over asbestverbod
Sinds 1 januari dit jaar geldt er in Kroatië een verbod op handel in en gebruik van asbest en asbestproducten. Hiermee handelt dit land in lijn met de Europese Gemeenschap, waarvan het graag lid wil worden. Dit verbod brengt de Kroatische asbestfabriek Salonit in grote problemen. Onder grote commerciële druk heeft het Ministerie van Gezondheid daarom per 14 februari j.l. de productie van asbestproducten voor export naar niet-EU-landen van het verbod uitgesloten. Kroatiës grootste oppositiepartij, de Sociaal Democratische Partij, heeft nu tegen deze wijziging protest aangetekend op grond van de resultaten van onderzoek naar de gezondheidsschade die de fabriek aanricht. Uit dit onderzoek komt naar voren dat onder de 200.000 mensen die binnen 11 km van de fabriek wonen kanker meer dan gemiddeld voorkomt. Bron: International Ban Asbestos Secretariat, 6 maart 2006. Meer www.ibas.btinternet.co.ukVerzet tegen opknapbeurt SS Rotterdam in Polen
Begin maart ontstond er in Polen ophef over de voorgenomen opknapbeurt van de SS Rotterdam in de haven van Gdansk. Plaatselijke vertegenwoordigers van Greenpeace dachten dat er uit de Rotterdam 1500 ton asbest zou worden gesloopt. Het blijkt echter om veel minder te gaan, zo'n 180 ton asbest. Bovendien hebben de nieuwe eigenaren van het schip Greenpeace betrokken bij alle plannen. Zo is bijvoorbeeld afgesproken dat er een fonds wordt gevormd waaruit op termijn de verantwoorde sloop van het schip kan worden betaald. ,,Het is voor het eerst dat zo'n fonds is gevormd,'' vertelt een vertegenwoordiger van Greenpeace Nederland. Wel vraagt Greenpeace zich nog af of Polen de asbest kan verwerken. Ook is de Nederlandse overheid gevraagd het afval terug te nemen. Dat kan namelijk niet zo maar.Bron: ANP/AD, 2 maart 2005